Bộ nhận diện thương hiệu là gì? 8 bước thiết kế bộ nhận diện thương hiệu
Bộ nhận diện thương hiệu là yếu tố đại diện và cũng mang lại nguồn sức sống mạnh mẽ cho một thương hiệu, từ đó mang đến sợi dậy kết nối vô hình nhưng chặt chẽ giữa thương hiệu với khách hàng.
Không còn xa lạ, khi “thương hiệu” trở thành một thành phần phải có của xã hội tiêu dùng hiện đại. Thương hiệu xuất hiện ở bất kỳ nơi nào, có thể là một đôi giày và cũng có thể là một vật dụng nào đó chúng ta đang sử dụng hàng ngày.
Đáng lưu ý, mặt trái của sự bùng nổ thương hiệu tồn tại khi thị trường ngày càng phát triển, các thương hiệu mọc lên không ngừng dẫn đến gia tăng sự lựa chọn cho người tiêu dùng và bản thân họ lại có rất ít thời gian để đưa ra quyết định. Chỉ cần tìm kiếm ý tưởng về món quà sinh nhật tặng cho bạn đời của mình trên Google, ngay lập tức sẽ có hàng triệu kết quả hiển thị và diễn ra sự tranh nhau không ngừng.
Liệu có cách nào để một thương hiệu có lợi thế cạnh tranh khác biệt hơn trong bối cảnh như này không? Câu trả lời là có, có rất nhiều cách và một trong số đó chính là “Bộ nhận diện thương hiệu”. Trong bài viết này, Centara sẽ giải thích, phân tích, định nghĩa, đưa ra ưu điểm và quy trình thiết kế một bộ nhận diện thương hiệu hoàn chỉnh.
Bộ nhận diện thương hiệu là gì?
Để tìm hiểu về bộ phận thương hiệu, đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu về định nghĩa “thương hiệu”. Centara đã có một bài viết chia sẻ về khái niệm này. Các bạn có thể xem thêm tại đây:
Bài viết trên đã định nghĩa thương hiệu là cách thức mà một tổ chức hay cá nhân tạo ra trải nghiệm được khách hàng cảm nhận một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Và thương hiệu không phải chỉ đơn giản là một cái tên, một khẩu hiệu, một logo hay một fanpage,…
Tesla, một trong những thương hiệu nổi tiếng trên thế giới, mặc dù không hề sở hữu một tài khoản facebook nào. Hay nhắc tới hai lựa chọn hàng đầu của người tiêu dùng luôn nhắc tới như Coca Cola và Pepsi.
Thực chất, thương hiệu chính là sự cảm nhận và nhận biết về giá trị của sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp đã khơi gợi lên. Từ đó, người tiêu dùng dễ dàng ghi nhớ và hình thành mối liên kết với thương hiệu.
Giá của một tác phẩm xuất sắc do một họa sĩ vô danh tạo nên cũng chỉ có vài chục nghìn đô la. Trong khi đó, một tác phẩm dù chẳng có ai hiểu ý nghĩa của nó nhưng khi có chữ ký của danh họa Pablo Picasso thì giá của bức tranh đó sẽ lên đến hàng chục triệu đô la. Đây chính là sức mạnh của thương hiệu đang hoạt động trong cuộc sống.
Qua đó, có thể bạn sẽ thắc mắc, thương hiệu chỉ là những giá trị và cảm nhận trừu tượng, vô hình, vậy làm sao để chúng ta hiện thực hóa những giá trị đó? Bây giờ là lúc chúng ta bàn đến “bộ nhận diện thương hiệu”.
Bộ nhận diện thương hiệu là những yếu tố hữu hình có khả năng kích thích giác quan của người khác. Nhận dạng thương hiệu là những thứ chúng ta có thể nhìn, nghe, cầm hoặc chạm vào, bao gồm:
- Tên thương hiệu
- Logo thương hiệu
- Tagline/Slogan thương hiệu
- Màu sắc, phông chữ thương hiệu
- Bộ nhận diện thương hiệu ứng dụng văn phòng: Brochure, sổ tay, chữ ký email,…
- Bộ nhận diện thương hiệu online: Website, mạng xã hội,…
- Bộ nhận diện thương hiệu ngoài trời: Billboard, Banner,…
- Các ấn phẩm quảng cáo khác
Với mong muốn truyền tải được đầy đủ thông tin và ý nghĩa của thương hiệu, bộ nhận diện thương hiệu thường được xuất hiện ở mọi điểm tiếp xúc với khách hàng và đại diện cho thương hiệu một cách trực quan. Bộ nhận diện thương hiệu là yếu tố trực tiếp tạo ra nhận thức và cảm xúc mà thương hiệu muốn khách hàng nghĩ đến.
Nhắc đến Apple, và trong chưa đầy một giây hình ảnh quả táo cắn dở ngay lập tức hiện ra trong đầu. Khi nghe thấy tiếng bật nắp của lon Coca Cola, chúng ta nghĩ ngay đến bữa tiệc vui nhộn và sôi động. Hay khi thấy một anh chàng mặc áo khoác xanh lá cây chạy xe trên phố, bạn sẽ nghĩ ngay đến thương hiệu Grab?
Đây chỉ là ba trong vô số những thương hiệu đặc trưng được ghi nhớ trong tâm trí mọi người. “Ảnh hưởng” chính là bao gồm việc thương hiệu sẽ được ghi nhớ hoặc công nhận giữa hàng trăm đối thủ cạnh tranh khác, và cách mà thương hiệu sẽ kết nối với khách hàng, về cả mặt vật chất lẫn cảm xúc.
Tuy nhiên, kết quả có thành công ra sao còn phải phụ thuộc vào mức dộ hiệu quả của bộ nhận diện thương hiệu.
Đặc điểm của một bộ nhận diện thương hiệu hiệu quả
Suốt quá trình tư vấn của Centara, có không ít doanh nghiệp có tư tưởng lệch lạc về bộ nhận diện thương hiệu, khi họ cho rằng đó đơn giản chỉ là một hình ảnh với thiết kế đẹp mắt là được và tỏ ra hiểu khi nghe đến các khái niệm khác. Nếu để xây dựng thương hiệu chỉ cần có thế vậy chẳng phải ai cũng trở thành Nike, Uniqlo, Gucci mới rồi sao?
Khách hàng – đối tượng nắm giữ quyền quyết định đối với thương hiệu – nhận diện thương hiệu bằng nhiều giác quan. Chỉ trong năm phút đi xe máy, họ đã có “cơ hội” nhìn được khoảng 20 thương hiệu khác nhau. Vậy làm thế nào để thương hiệu được nhận ra, chưa nhắc tới việc được ghi nhớ.
Đáng quan tâm nhất là phải thay đổi suy nghĩ “bộ nhận diện thương hiệu chỉ gồm logo”, sau đó hãy bàn đến chuyện phát triển thương hiệu xa hơn. Chính vì thương hiệu sẽ giao tiếp với khách hàng rất nhiều và qua nhiều điểm chạm khác nhau, nhưng nếu chỉ dựa vào logo và ngân sách chạy quảng cáo Facebook sẽ không đủ.
Theo quan điểm của Centara, một bộ nhận diện thương hiệu hiệu quả sẽ phải đảm bảo được ba yêu cầu sau: khác biệt, đơn giản và nhất quán.
Khác biệt: Đây gần như là quy tắc bất biến trong kinh doanh. Số lượng các doanh nghiệp được thành lập mỗi năm có hơn 100.000 chưa kể sẽ có sự biến động nhưng sự tồn tài lâu dài thật khó khi có hơn 70.000 doanh nghiệp trong số đó ngừng hoạt động hoặc giải thể. Vì vậy, thương hiệu không khác biệt, rất khó để tồn tại trong môi trường cạnh tranh khốc liệt như thế.
Sẽ có người cho rằng việc “đạo nhái” lại những thương hiệu đã thành công trước đó, khách hàng sẽ chẳng phân biệt được thật giả. Hoặc có người vì khao khát sự nổi tiếng nhanh chóng mà sử dụng các chiêu trò phản cảm, tạo cái tên lố bịch nhằm gây sự thu hút cho công chúng.
Những việc làm trên cũng chỉ đem lại cho thương hiệu một hòa quang tạm bợ, còn việc lâu dài sẽ rất khó. Một ngôi nhà sang trọng, lộng lẫy nhưng bên trong lại không vững chắc, làm sao khách hàng có thể trung thành với một thương hiệu chỉ có vẻ ngoài.
Yếu tố “khác biệt” là những điều sẽ mang lại nhận thức và cảm nhận tích cực cho khách hàng mà chỉ có thương hiệu mới có. Nên nhớ, sự khác biệt có thể nằm ở ý nghĩa của một cái tên, một câu tagline, một màu sắc, một mascot,…
Đơn giản: Mỗi ngày, người dùng đều phải đối diện với vô vàn nguồn thông tin khác nhau. Chẳng hạn những video trên TikTok, danh sách email công việc cần giải quyết, lịch học thêm của con cái,… Lượng thông tin mà não bộ tiếp nhận trong 24h là vô cùng nhiều.
Điều này dẫn đến việc bộ nhận diện của thương hiệu cần phải đơn giản. Cuộc sống xung quanh khách hàng đã quá phức tạp, nếu bắt họ phải tiếp nhận thêm một điều phức tạp, có lẽ thương hiệu sẽ bị bỏ qua nhanh chóng. Dễ thấy khi chỉ với 5 giây quảng cáo trên Youtube đã khiến họ khó chịu, vậy bạn nghĩ họ sẽ dành cho chúng ta bao nhiêu thời gian? Mặt khác, một logo phức tạp cũng khiến thương hiệu gặp khó khăn trong in ấn hoặc khi cần thu nhỏ.
Dù vậy, bộ nhận diện thương hiệu không phải đạt đến sự đơn giản quá mức, vì sẽ dễ gây cảm giác nhàm chán cho người dùng. Chẳng hạn, các logo nổi tiếng trên thế giới đều đơn giản nhưng không hề nhàm chán. Apple, Google, Nike,… và rất nhiều thương hiệu khác.
Công thức tối ưu chính là kết hợp giữa đơn giản và khác biệt. Khi một bộ nhận diện thương hiệu hội tụ đủ hai yếu tố này, việc phát triển thương hiệu trong tâm trí người dùng sẽ không còn xa.
Nhất quán: Điều này có nghĩa là tất cả các hình ảnh, phông chữ, màu sắc,… của thương hiệu phải đồng bộ với nhau trên mọi nền tảng truyền thông. Theo nghiên cứu gần đây, việc thương hiệu xuất hiện đồng nhất có thể giúp doanh thu tăng lên đến 23%.
Một thương hiệu không có được sự nhất quán dễ tạo nên cảm giác nghi ngờ cho khách hàng, tạo điều kiện để họ rời bỏ thương hiệu. Sẽ không có sự tin tưởng nào trong khi mỗi chiến dịch truyền thông lại sử dụng một hình ảnh, một kiểu chữ, một màu sắc khác nhau.
Lời khuyên chân thành cho những thương hiệu chính là hãy nhất quán. Thay vì chạy theo xu hướng, hãy tự biến thương hiệu của mình thành xu hướng. Khách hàng lựa chọn và tin dùng thương hiệu là vì những giá trị mà thương hiệu mang lại, không phải vì các “trend” đang gây bão trên mạng xã hội.
Trên đây là ba yếu tố cần được đảm bảo trong việc xây dựng bộ nhận diện thương hiệu. Tuy nhiên, điều kiện đủ nhất còn phải kể đến sự kiên trì, bền bỉ để phát triển thương hiệu trong thời gian lâu dài.
Hãy coi việc xây dựng thương hiệu là một quá trình thay vì là mục tiêu. Ví như, quả táo Apple hay chú chim xanh Twitter,… không phải ngay từ khi ra mắt đã phổ biến toàn thế giới mà đó là cả một hành trình mất rất nhiều thời gian và công sức.
Những lợi ích của bộ nhận diện thương hiệu
Trong lần đầu gặp gỡ, ấn tượng đầu tiên là thứ rất quan trọng quyết định cho các cuộc gặp về sau, nhưng nếu đối phương xuất hiện trong bộ dạng xuề xòa, luộm thuộm, liệu bạn còn muốn gặp người đó lần hai hay không? Bộ nhận diện thương hiệu cũng giống vậy.
Theo quan điểm của Centara, một bộ nhận diện thương tốt phải đảm bảo:
Giới thiệu thương hiệu: Bộ nhận diện thương hiệu sẽ giới thiệu tên, hình ảnh và lĩnh vực hoạt động của thương hiệu đến khách hàng. Hay nói cách khác, bộ nhận diện thương hiệu mang lại cho thương hiệu một “định danh”, giúp khách hàng phân biệt thương hiệu với các đối thủ khác.
Chuyên nghiệp hóa thương hiệu: Điều khác biệt giữa một doanh nghiệp có đầu tư bộ nhận diện và một doanh nghiệp không làm điều đó chính là sự chuyên nghiệp. Chẳng hạn, một nhà hàng sở hữu phong cách thống nhất sẽ mang lại cảm giác khác hoàn toàn so với một quán ăn vỉa hè, một fanpage thống nhất chắc chắn sẽ đáng tin hơn một fanpage mỗi bài một kiểu.
Thu hút khách hàng tiềm năng: tạo ra một bộ nhận diện thương hiệu thật ấn tượng sẽ thu hút được khách hàng tiềm năng, đồng thời là công cụ hiệu quả để cạnh tranh với các đối thủ khác.
Cũng giống như cách Harley Davidson, Apple,… sở hữu một cộng đồng riêng cho mình.
Xây dựng lòng tin khách hàng: Bất kể đối tượng nào cũng sẽ dễ trao lòng tin của mình cho một thương hiệu có sự thống nhất, minh bạch hơn là một thương hiệu không rõ ràng và chính sự thống nhất đó đã đem lại uy tín nhất định cho thương hiệu.
Duy trì sức sống của thương hiệu: Một thương hiệu tuyệt vời không thể tồn tại chỉ trong vài năm. Một số thương hiệu đã tồn tại hơn 100 năm. Một bộ nhận diện thương hiệu tốt sẽ giúp thương hiệu của bạn không cần thay đổi quá nhiều về mặt hình ảnh trong thời gian này.
Quy trình thiết kế bộ nhận diện thương hiệu
Trong nhiều lĩnh vực khác, chúng ta đều cần một quy trình riêng để thiết kế bộ nhận diện thương hiệu. Nếu không có quy trình, nhóm thiết kế sẽ không biết bắt đầu từ đâu. Trong phần tiếp theo, Centara sẽ chia sẻ về một quy trình cần thiết để xây dựng một bộ nhận diện thương hiệu đầy đủ.
Lưu ý rằng đây là quy trình được áp dụng cho các nhóm sáng tạo (có thể là trong một doanh nghiệp hoặc agency) được trao quyền thiết kế bộ nhận diện thương hiệu, mỗi nhóm tất nhiên có kế hoạch riêng của mình. Các bước dưới đây được đúc kết từ kinh nghiệm trong quá trình tư vấn và triển khai dự án của Centara.
Bước 1: Phân tích
Trước khi đi đến công đoạn sáng tạo, chúng ta cần phải tìm hiểu và phân tích đầy đủ các dữ liệu. Việc phân tích quan trọng như việc xây nền nhà trước khi xây một căn nhà, nếu phần móng nền nhà không vững chắc thì ngôi nhà cũng sẽ sớm sụp đổ. Trong thiết kế bộ nhận diện thương hiệu, cần có đội ngủ phân tích kĩ càng, tránh việc sai lệch trong một khâu mà dẫn đến sai lệch cả một quá trình.
Giai đoạn phân tích bao gồm: Việc thu thập và đánh giá các thông tin, dữ liệu liên quan đến thương hiệu.
Những khía cạnh cần được phân tích bao gồm:
Tổng quan về thương hiệu và quá trình phát triển của thương hiệu
Thị trường, ngành hàng và đối thủ của thương hiệu
Nhóm đối tượng mục tiêu của thương hiệu
Những đặc điểm cần lưu ý của thương hiệu
Mục tiêu tổng thể, thời hạn và ngân sách của dự án
Những câu hỏi trên giúp nhóm thiết kế có được bức tranh tổng quát về thương hiệu và mục tiêu của dự án. Đây cũng là bước để giúp các bên cùng thống nhất về những yêu cầu, mong đợi trong quá trình làm việc.
Bước 2: Thảo luận
Việc thảo luận nhằm giúp đội ngũ sáng tạo đưa ra được nhiều ý kiến phù hợp, hiệu quả và sau đó tổng hợp, đánh giá cũng như chọn lọc được phương án tốt nhất. Đồng thời, đây cũng là giai đoạn để đặt câu hỏi, phản biện về các vấn đề liên quan đến bộ nhận diện thương hiệu.
Giai đoạn này sẽ giúp cho bộ nhận diện thương hiệu có thể tập trung hết mình vào phong cách cũng như là định hướng đã đượ xác định. Bên cạnh đó, cũng giúp đội ngũ sáng tạo nhanh chóng tiếp cận bản brief (bản yêu cầu) qua nhiều góc nhìn khác nhau.
Trong thảo luận, các giám đốc sáng tạo (Creative Director) hoặc các Senior Designer có kinh nghiệm sẽ là người lãnh đạo, nắm giữ trò quan trọng trong việc đưa ra chiến lược thiết kế tổng thể, định hướng, điều phối hoạt động của các designers khác.
Bước 3: Brainstorming
Brainstorm là lúc các ý tưởng bắt đầu hình thành. Lúc này, đội ngũ sáng tạo sẽ đưa ra thật nhiều ý tưởng và các cách tiếp cận đối với dự án, trước khi chọn được một vài hướng tiếp cận phù hợp cuối cùng.
Với đa số người cho rằng, đây chính là giai đoạn thú vị nhất trong suốt quá trình thiết kế. Những chủ đề khi brainstorm có thể là:
Định hướng phong cách
Những nguồn cảm hứng nào có thể được tận dụng
Những hình ảnh, màu sắc, biểu tượng… có thể dùng để nhấn mạnh sự khác biệt của thương hiệu
Những từ ngữ mô tả thương hiệu (tính cách, cảm xúc, v.v.)
Bước 4: Phát triển concept
Khi kết thúc brainstorm, đội ngũ sáng tạo lập tức triển khai phát triển concept dựa trên những gì đã bàn, đó bao gồm là các hoạt động sáng tạo ra nhiều ý tưởng cho các hạng mục khác nhau. Trong đó, hạt nhân của bộ nhận diện thương hiệu sẽ bao gồm :
Tên thương hiệu
Tagline thương hiệu
Logo thương hiệu
Đối với designers, giai đoạn này tập trung chủ yếu là việc thiết kế logo. Việc thực hiện phát triển concept có thể tiến hành độc lập hoặc diễn ra giữa các designers. Số lượng ý tưởng không thể xác định mà chúng phụ thuộc vào sự phân bố thời gian và ngân sách của dự án.
Đội ngũ designers sẽ sketch (vẽ phác thảo) dựa trên những ý tưởng ban đầu hoặc những ý tưởng mới nghĩ ra. Thường sẽ là những hình ảnh tương đối thô sơ, vẽ nhanh và không tuân theo một quy tắc nào, chỉ cần là liên quan đến bộ nhận diện thương hiệu. Tại thời điểm đầu, số lượng ý tưởng được nghĩ ra rất quan trọng.
Sau đó, đội ngũ sáng tạo sẽ review lại các bản sketch và rút gọn lại thành danh sách cuối cùng. Đây là lúc yếu tố “chất lượng” được xem xét kỹ lưỡng hơn. Ý tưởng nào có tiềm năng và phù hợp với định hướng thiết kế hơn sẽ tiếp tục được phát triển.
Bước 5: Hoàn chỉnh những concept cuối cùng
Những concept được lựa chọn cho bộ nhận diện thương hiệu (tên thương hiệu, logo thương hiệu, tagline, màu sắc, kiểu chữ, bộ ấn phẩm…) sẽ được hoàn chỉnh trước khi ra mắt với khách hàng.
Concept được chọn (thường là 2 – 3 concept) phải đảm bảo các yêu cầu sau:
Phù hợp với yêu cầu của khách hàng (phong cách, gu thẩm mỹ,…)
Phù hợp với chiến lược thiết kế đã được thống nhất từ giai đoạn 2
Đảm bảo truyền tải được thông điệp mà thương hiệu muong muốn
Còn về logo, designers phải trải qua các lần thử nghiệm bằng nhiều phương án khác nhau về kích thước, màu sắc, kiểu chữ, họa tiết… nhằm chọn lọc được phương án tối ưu nhất. Tuy nhiên, các chi tiết phải đảm bảo tính dễ nhận biết, minh bạch và độc nhất cho bộ nhận diện thương hiệu.
Bước 6: Trình bày bộ nhận diện thương hiệu
Giai đoạn trình bày bộ nhận diện thương hiệu là đưa cho khách hàng thấy sản phẩm được tạo ra trong suốt thời gian chờ đợi. Thông thường, người thuyết trình chính cho dự án sẽ là giám đốc sáng tạo.
Buổi thuyết trình là lúc ban lãnh đạo đặt ra những câu hỏi cho nhóm sáng tạo về các vấn đề như tính khả thi, hiệu quả hay ý nghĩa của bộ nhận diện thương hiệu. Lúc này, nhóm sáng tạo cần phải đưa ra được giải đáp hợp lí cho những thắc mắc đó.
Thay vì thuyết trình về tất cả trong bộ nhận diện thương hiệu trong một ngày, bạn có thể chia thành nhiều giai đoạn của dự án, tránh những áp lực về thời gian. Ví dụ, tên thương hiệu có theer được trình bày trước tiên, nếu khách hàng đã thống nhất về tên thương hiệu thì sẽ chuyển bạn có thể trình bày về tên thương hiệu trước, sau khi khách hàng đã thống nhất mới bắt đầu lại quy trình trên với logo thương hiệu.
Theo thường lệ, chỉ một concept được chọn sau giai đoạn này. Đó sẽ là concept chính thức.
Bước 7: Hoàn tất thiết kế cuối cùng và bàn giao các tài liệu cần thiết
Concept được chọn sẽ được nhóm sáng tạo sửa đổi và hoàn chỉnh lần nữa dựa trên những mong muốn của khách hàng. Có thể là về màu sắc, kiểu chữ, đường nét,… tuy nhiên không ảnh hưởng quá lớn đến tổng thể concept.
Các yếu tố còn lại của bộ nhận diện thương hiệu sẽ được hoàn tất. Giai đoạn tiếp theo là bàn giao các tài liệu cần thiết đến khách hàng, bao gồm:
Các file thiết kế
Cẩm nang hướng dẫn sử dụng bộ nhận diện thương hiệu
Các lưu ý khi sử dụng bộ nhận diện thương hiệu
Bước 8: Đăng ký bảo hộ và sản xuất, ứng dụng bộ nhận diện thương hiệu
Ngoài ra, thương hiệu cần đăng ký bảo hộ thương hiệu và bộ nhận diện thương hiệu nhằm tránh sự cố đạo nhái ý tưởng từ các đối thủ cạnh tranh khác.
Giai đoạn cuối cùng là việc sản xuất và ứng dụng bộ nhận diện thương hiệu trên thị trường.
Trong quá trình này, nhóm sáng tạo cần giám sát để đưa ra những sửa đổi cuối cùng. Đôi khi, nhóm sáng tạo còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc lựa chọn nhà cung ứng, sản xuất hợp lý.
Trên đây là 8 bước để thiết kế một bộ nhận diện thương hiệu. Tất nhiên, thực hiện đúng 8 bước trên không đảm bảo mang lại kết quả tức thì cho thương hiệu của bạn. Thương hiệu sẽ còn cần đến sự tiếp sức từ các chiến lược truyền thông, quảng bá phù hợp với mục tiêu của mình.